Organisaties kunnen best veel bedenken en doen om te verduurzamen, maar je hebt de overheid wel nodig. Europa heeft regelingen met betrekking tot duurzaamheid vastgelegd, maar met COVID-19 zijn veel initiatieven ook weer stil komen te liggen.
De rol van de overheid in verduurzaming is cruciaal. Het is inmiddels duidelijk dat veel markten allesbehalve ‘perfect’ en automatisch goed werken. Alleen naar Europa kijkend, zien we dat het niet hebben van goede regelgeving zelfs een bedreiging voor de welvaart van Europa kan zijn. Regels zijn noodzakelijk om Europa te beschermen tegen grootmachten als China. En juist in tijden van crisis is die rol belangrijker dan ooit. We zijn nu veel te afhankelijk van China als onze leverancier. Wat doet de EU om dat terug te brengen? Voeren we met de juiste partijen dat gesprek?
De wereld verandert zo snel, het lijkt moeilijk voor de overheid om mee te transformeren. Neem het delen van assets. Als het gaat over gebruiksrechten begrijpt niemand hoe het precies zit (niet bij de curator, of bij de douane, …). Men moet daar echt compleet en snel gaan omdenken, want als consument lijken we klaar om onze assets te delen.
Europa is wel voorloper op gebied van GDPR en PSD2, en pakt daarin een voortrekkersrol. De EU trekt de wereld mee door het wereldwijd in te voeren en dat is mogelijk omdat het zo’n grote economie is. Aan de keerzijde mist er helaas een fundamenteel principe in samenwerking en behoud van rechten om te willen opereren op een duurzame manier.
Zonder regelgeving komen duurzaamheidsinitiatieven maar moeilijk van de grond. Je zou bijvoorbeeld veel zwaarder kunnen belasten op het verbruik van grondstoffen. De ‘green carbon border tags’ zouden een duw in de goede richting kunnen geven.
Van prinsjesdag tot prinsjesdag
De overheid, worstelt nog met dit soort beslissingen. Het ontbreekt aan lange termijnvisie en aan daarop gebaseerde besluitvaardigheid. In Duitsland nemen ze veel meer duidelijk lange termijn beslissingen en als bedrijfsleven kan men daar dan op inspelen en lange termijnplannen maken, want het overheidsbeleid ligt voor lange termijn vast en is duidelijk. Aan dergelijk lange termijn overheidsbeleid ontbreekt het in Nederland- een fundamentele ‘blinde vlek’ in de structuur van onze overheid. Organisaties hebben behoefte aan sturend en faciliterend leiderschap zonder dat ze als organisatie 6 maanden later weer voor een verandering staan. De Nederlandse overheid mist de vaste teams, die over regeerperiodes heen kunnen en willen kijken en dat gesprek voeren.
Op Europees niveau zou de green deal van Timmermans een gezamenlijke visie kunnen neerzetten. Daar zit veel in, vindt men. De doelstellingen zijn best ambitieus, en zijn onderhevig aan getouwtrek van verschillende belangengroepen.
Oorlogstijdactivatie van de industrie
Engeland zei in het begin van de Corona tijd meteen dat ze mondkapjesproductie nodig hadden, Rolls-Royce en andere UK-bedrijven hebben toen meteen gezegd ‘we gaan het regelen’. Een soort oorlogstijdactivatie van de industrie. En dat soort dingen hebben we niet gezien in Nederland tijdens deze crisis, wij hebben nog steeds tekorten.
De productie van zonnepanelen is een ander voorbeeld waar het gaat om de behoefte aan een door de overheid gestimuleerd plan voor lokale productie. De belangrijkste grondstof voor het maken van zonnepanelen is zand – silicium. Dit is makkelijk in de EU te verkrijgen, we hebben dit niet uit China nodig, maar de fabrieken staan daar. Het heeft gewoon te maken met de bereidheid om op schaal te investeren.
Vandaag de dag is Nederland nog vooral eenkorte termijn handelsland. Bij gebrek aan visie regeert de boekhouder: Nederland is niet voor niets beroemd om haar efficiency. We lijken een kantelpunt te bereiken. Niet meer persé de laagste prijs als primair uitgangspunt nemen, maar focussen op beperkt gebruik en hergebruik van grondstoffen. Door duurzaamheidsvoorwaarden in overheidssubsidies op te nemen, zullen we steeds duurzamer kunnen worden.
Waar wachten we nog op?
Ook in Frankrijk doen heeft men al grote stappen gezet, we behoeven het wiel niet zelf uit te vinden. Best practices missen bij de Nederlandse overheid. Het loont om eerst goed te kijken naar andere landen. Dan kan Nederland beslissen welke rol we willen nemen. Er zijn in ieder geval genoeg kansen voor NL en de EU, dus we zijn wel positief. “Het kan alleen maar de goede kant op gaan, de overheid moet ervoor open staan en wij kunnen het wel doen!”